بزرگ شدن قلب یک نوع بیماری خاص به حساب نمی آید، بلکه این عارضه از علائم وجود مشکلات و بیماری های دیگر است که به فرد هشدار ریشه یابی و رسیدگی به آن مشکلات را خواهد داد. پزشکان با تجویز رادیوگرافی می توانند تصاویر بزرگ شدن قلب را در افرادی که دچار این عارضه شده اند، ببینند و تدابیر لازم را در جهت بهبود شرایط آن به کار گیرند.
این مشکل ممکن است بر اثر عوامل مختلفی به وجود آید که در اکثر مواقع موقتی و قابل درمان خواهد بود. در این بخش قصد داریم که علل بزرگ شدن قلب یا کاردیومگالی را مورد بررسی قرار دهیم با ما همراه شوید.
رایج ترین علائم بزرگ شدن قلب
اغلب افرادی که به کاردیومگالی قلب دچار شده اند، هیچ گونه علامت خاصی ندارند، اما گاهی نیز پیش می آید که فرد علائمی مانند تنگی نفس، ریتم غیر نرمال قلب ( آریتمی) و تورم را تجربه می کند. در نظر داشته باشید که اگر یکی از نشانه های مذکور را دارید، بهترین کار مراجعه به پزشک و مشورت با او است، زیرا هر قدر زودتر به وجود کاردیومگالی پی ببرید، درمان کردن آن نیز آسان تر خواهد شد.
علل بزرگ شدن قلب یا کاردیومگالی
اگر بخواهیم به طور کلی دلیل ایجاد کاردیومگالی قلب را بیان کنیم، می توان گفت که این مشکل معمولا زمانی رخ می دهد که عضلات قلب دچار آسیب شده باشند یا این که فرآیند پمپاژ خون در شرایط سخت انجام شود. گاهی نیز پیش می آید که دلیل ایجاد این مشکل کاملا ناشناخته است.
مشکلات قلبی که بزرگ شدن آن را به دنبال دارند، معمولا بیماری های قلبی مادر زادی، آسیب های حملات قلبی و یا آریتمی هستند، اما اگر بخواهیم به دنبال علت های اصلی به وجود آمدن این مشکل باشیم می توانیم به شرایطی که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم، اشاره کنیم.
بالا بودن میزان فشار خون
معمولا داشتن فشار خون سبب می شود که قلب جهت خون رسانی به بدن مجبور به اعمال پمپاژهای سخت تر شود که این موضوع به مرور موجب بزرگی و ضخامت عضلات آن خواهد شد. افزایش فشار خون ممکن است باعث بزرگی بطن چپ یا دهلیز شود و به این واسطه عضله قلب را ضعیف نماید.
وجود بیماری دریچه قلب
قلب هر انسان دارای ۴ دریچه است که وظیفه هدایت جریان خود در مسیر صحیح را به عهده دارند. گاهی پیش می آید که این دریچه ها در اثر برخی از شرایط نظیر نقص های قلبی، عفونت، پرتو درمانی برای سرطان و… دچار آسیب شده و همین موضوع باعث بزرگ شدن قلب شود.
کاردیومیوپاتی یا وجود بیماری عضله قلب
زمانی که فرد دچار کاردیومیوپاتی می شود به دلیل تلاشی که قلب او تحت شرایط ضخیم و سفت شدگی برای پمپاژ خون مورد نیاز بدن می کند، قلب او به مرور دچار بزرگ شدن خواهد شد.
افزایش فشارخون ریوی
گاهی پیش می آید که در اثر پمپاژهای سخت جهت به جریان درآمدن خون میان ریه ها و قلب، سمت راست این عضو دچار بزرگ شدگی یا کاردیومگالی شود.
محبوس شدن مایع در اطراف قلب ( افیوژن پریکارد)
کیسه ای که اطراف قلب را فرا گرفته، پریکارد نام دارد. گاهی پیش می آید که مقداری مایع در داخل این کیسه جمع شود و همین موضوع باعث بزرگتر به نظر رسیدن قلب در رادیوگرافی باشد.
کم خونی
زمانی که یک فرد دچار کم خونی می شود، تعداد گلبول های قرمز خون او که مسئولیت حمل اکسیژن و رساندن آن ها به بافت ها را به عهده دارند، دچار کاهش می شوند و همین موضوع به مرور و در اثر عدم درمان به موقع باعث ایجاد ضربان قلب نامنظم ( آریتمی) یا سریع شده و در نهایت نیاز به اکسیژن رسانی بیشتر نیز موجب افزایش پمپاژ قلب و بزرگی آن می شود.
اختلال تیروئید (پر کاری یا کم کاری)
وجود اختلالات در غده تیروئید هم به صورت پرکار و هم به شکل کم کار در نهایت ممکن است بر روی قلب تأثیر بگذارد و آن را دچار بزرگی کند.
بالا بودن سطح آهن بدن
هموکروماتوزیس زمانی رخ خواهد داد که بدن نمی تواند فرآیند متابولیزه کردن آهن را به صورت صحیح انجام دهد و همین موضوع باعث تولید آن در اندام های مختلف از جمله قلب می شود که در نهایت به عاملی برای ضعیف شدن عضله قلب و بزرگی بطن چپ تبدیل خواهد شد.
خطر کاردیومگالی بیشتر چه افرادی را تهدید خواهد کرد؟
بد نیست بدانید چندین عامل وجود دارد که ممکن است شما را در معرض کاردیومگالی قرار دهد که از جمله مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– بالا بودن فشار خون (خانم های باردار حتما در نظر داشته باشند که با داشتن فشار خون ۱۴۰٫۹۰ خطر بزرگ شدن قلب آن ها را تهدید خواهد کرد.)
– داشتن سابقه خانوادگی بیماری کاردیومیوپاتی و بزرگ شدن قلب
– داشتن بیماری عروق کرونری (در چنین شرایطی عروق قلب به واسطه کروسترول دچار انسداد می شوند که همین موضوع خونرسانی را با مشکل مواجه کرده و در نهایت باعث ایجاد حمله قلبی می شود. حمله های قبلی معمولا موجب به وجود آمدن آسیب هایی در بخش قلب و درنتیجه بزرگی آن در اثر پمپاژ سخت می شوند.
– داشتن بیماری های مادرزادی
– داشتن بیماری دریچه قلب
– پشت سر گذاشتن حمله قلبی
عوارض کاردیومگالی
اگر به دنبال اطلاع از عوارض ناشی از کاردیومگالی هستید، باید بدانید که این مورد به بخشی از قلب که دچار بزرگی شده و علت آن بستگی خواهد داشت، اما به طور کلی این عوارض شامل مواردی که در ادامه ذکر می کنیم، می شوند.
- ایست قلبی: در مواردی که بطن چپ دچار بزرگی می شود، بیمار در معرض خطر ابتلا به نارسایی قلبی قرار می گیرد. در چنین شرایطی با ضعیف شدن عضله قلب، کشش بطن به حدی خواهد رسید که خونرسانی را با اختلال جدی روبه کرده و در نهایت ایست قلبی صورت می گیرد.
- لختگی خون: بزرگ شدن قلب ممکن است به مرور باعث ایجاد لخته های خونی شود. این لخته ها گاهی وارد جریان خون می شوند و روند خونرسانی به برخی اندام ها را دچار اختلال می کنند که در چنین شرایطی بیمار ممکن است حتی دچار سکته مغزی شود. گاهی نیز پیش خواهد آمد که لکه ها خونی در سمت راست قلب تجمع کرده و به سوی شش ها به حرکت درآید و فرد را دچار آمبولی ریوی کند.
- ایجاد سوفل قلبی: در اغلب افرادی که دچار کاردیومگالی قلب هستند دریچه های میترال و سه لختی ممکن است کاملا بسته نشوند. در چنین شرایطی خون به عقب بازگشته و باعث ایجاد صدایی به نام سوفل قلبی می شود.
- ایست قلبی و مرگ: ممکن است در اثر بزرگ شدن قلب، ریتم ضربان و خونرسانی آن با مشکل روبه رو شود. گاهی در اثر این مشکلات بیمار دچار غش، ایست قلبی یا مرگ ناگهانی خواهد شد.
تشخیص بزرگ شدن قلب یا کاردیومگالی
راه های متعددی برای تعیین نمودن بزرگی قلب و تشخیص علت های به وجود آمدن این مشکل وجود دارد که شامل آزمایش اکوکاردیوگرام، نوار قلب، ورزش قلب، سی تی اسکن قلبی یا (MRI) قلبی و رادیوگرافی قفسه سینه می شود.
راه های درمان بزرگی قلب یا کاردیومگالی
معمولا کاردیومگالی موقتی بوده و با دارو یا انجام عمل جراحی قابل درمان خواهد بود.
داروها
پس از مشخص شدن علت بزرگی قلب، پزشک با توجه به نوع بیماری در جهت برطرف سازی مشکل اقدام به تجویز داروهای زیر می کند:
- آتنولول برای زنان باردار
- دیورتیک ها جهت پایین آوردن سطح سدیم و آب بدن
- آنزیم های کنترل کننده و مبدل آنژیوتانسین ACE جهت بهبود روند خون رسانی و کنترل فشار خون یا بلاک کننده های گیرنده آنژیوتانسین ARB به عنوان جایگزین ACE ها برای افرادی که قادر به مصرف این گروه از داروها نیستند.
- بتابلوکرها جهت پایین آوردن فشار خون
- دیگوکسین جهت بهبود روند پمپاژ خون در بیمارانی که احتیاج به بستری به دلیل داشتن نارسایی قلبی دارند.
- ضد انعقادها جهت پایین آوردن خطر لختگی خون و به منظور جلوگیری از حملات قلبی یا سکته مغزی
- ضد آریتمی ها جهت تنظیم ضربان قلب
عمل جراحی
در شرایطی که پزشک تشخیص دهد که مصرف دارو نمی تواند راه حل خوبی برای درمان کاردیومگالی قلب باشد، یک سری روش های پزشکی و عمل جراحی را برای بیمار توصیه می کند.
✔ استفاده از دستگاه ضربان ساز در مبتلایان به کاردیومیوپاتی اتساعی یا کاشتن دفیبریلاتور برای معالجه افراد دارای مشکل آریتمی
✔ انجام جراحی دریچه قلب
✔ انجام جراحی بای پس عروق کرونر
✔ کاشت دستگاه کمکی بطن چپ (LVAD) در بیماران دارای نارسایی قلبی که اغلب منتظر دریافت قلب برای پیوند هستند.
✔ عمل پیوند قلب
درنهایت توصیه ما به افرادی که دچار کاردیومگالی شده اند، این است که در جهت بهبود وضعیت قلب خود یک سری تغییرات اساسی در شیوه زندگیشان ایجاد کنند. همین امروز می توانید سیگار را ترک کرده، سعی کنید وزن خود را کنترل کنید، مصرف نمک را کاهش دهید، حواستان به دیابت باشد، فشار خون خود را مرتبا چک نمایید، ورزش کردن زیر نظر پزشک متخصص را آغاز کرده، از مصرف الکل و کافئین اجتناب کنید و خوابی کامل داشته باشید تا به این واسطه به درمان خود کمک کنید.
