افرادی که به کم خونی مبتلا هستند در مقایسه با سایرین بیشتر در معرض خطر بیماری ها و حمله قلبی قرار دارند و به طور کلی طول عمر کمتری نسبت به افراد سالم خواهند داشت، زیرا به مرور زمان فشارهای ناشی از کم خونی بر روی قلب، این عضو را با بیماری های قلبی و نارسایی روبه رو می کند. پیشگیری و تشخیص به موقع این مشکل به شما کمک می نماید که علاوه بر تضمین سلامت بدن، قلب خود را نیز از آسیب های مربوط به عوارض کم خونی دور نگه دارید، لذا پیشنهاد می کنیم این مقاله را با دقت مطالعه نمایید تا به اطلاعات جامعی در زمینه کم خونی یا آنمی و تأثیر آن بر سیستم قلب و عروق دست پیدا کنید.
کم خونی چیست؟
یکی از اختلالات خونی که در آن میزان هموگلوبین خون کاهش پیدا می کند، کم خونی است. همان گونه که می دانید تمامی سلول های بدن برای بقا به اکسیژن نیاز دارند، درصورت بروز کم خونی تعداد هموگلوبین هایی که منجر به چسبیدن اکسیژن به گلبول های خون می شوند، کاهش پیدا کرده و به این واسطه نیز از سطح اکسیژن رسانی کاسته خواهد شد. کم خونی در بدن مشکلات فراوانی به وجود می آورد حتی گاهی ممکن است این مشکل موجب مرگ فرد شود.
مهم ترین دلایل کم خونی یا آنمی
کم خونی شامل چندین نوع مختلف می شود، اما دلایل به وجود آمدن این مشکل در تمامی افراد یکسان و کافی نبودن تعداد سلول های قرمز یا هموگلوبین است. از جمله مهم ترین و رایج ترین دلایل بروز کم خونی در افراد مختلف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پایین بودن سطح آهن خون
- داشتن یک بیماری خونی مورثی
- کاهش ویتامین هایی نظیر B12 و فولات
- داشتن بیماری های زمینه ای نظیر کلیوی یا سرطان
- از دست دادن به یک باره حجم زیادی خون
انواع کم خونی
همان گونه که ذکر شد، کم خونی چندین نوع مختلف دارد که در ادامه انواع آن و دلایل به وجود آمدن هریک را توضیح خواهیم داد.
- کم خونی که در اثر فقر آهن به وجود می آید، زیرا آهن نقش مهمی در تولید هموگلوبین ایفا می کند.
- کم خونی داسی شکل به صورت ارثی در فرد نمود پیدا می کند و در این صورت گلبول های قرمز که به شکل داس در آمده اند، بسیار شکننده بوده و عمل اکسیژن رسانی را به خوبی انجام نمی دهند.
- کم خونی شدید که تالاسمی گفته می شود در شرایطی به وجود می آید که بدن قادر به تولید هموگلوبین کافی نیست.( این نوع کم خونی در اثر اختلالات ژنتیکی نمود پیدا می کند.)
- کم خونی مگالوبلاستیک زمانی به وجود می آید که فرد دچار کمبود ویتامین B12 یا فولات باشد و در این صورت سلول های قرمز تولید شده بزرگتر از اندازه معمول ایجاد می شوند که کار حمل اکسیژن را به خوبی نمی توانند انجام دهند.
- کم خونی همولیتیک معمولا در شرایطی که فرد دچار عفونت باشد، داروی خاصی مصرف کرده یا به تازگی انتقال خون انجام داده باشد به وجود می آید. در این شرایط گلبول های قرمز با سرعت بالایی از جریان خون بیرون می آیند.
شایع ترین علائم کم خونی
- احساس ضعف و خستگی
- تنفس مشکل
- احساس درد در قفسه سینه
- ضربان قلب نامنظم
- یخ کردن دست و پاها و احساس سرمای مداوم
- بی حس شدن دست ها و پاها
- رنگ پریدگی چهره
- عصبانیت و زود از کوره در رفتن
- پایین آمدن تمرکز
- احساس سرگیجه یا سردرد
عوامل تأثیرگذار در ایجاد کم خونی
عوامل مختلفی وجود دارند که باعث ایجاد کم خونی می شوند. از جمله مهم ترین زنگ خطرهای کم خونی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن سابقه خانوادگی کم خونی
- داشتن اختلالات خونی و ژنتیکی
- داشتن رژیم غذایی ضعیف که در آن ویتامین ها یا مواد معدنی خاص جای ندارند.
- از دست دادن مقدار زیادی خون در اثر، جراحی، جراحت و…
- داشتن بیماری هایی نظیر سرطان، ایدز، بیماری های کلیوی و…
- اختلالات روده
- دوره های قاعدگی طولانی در زنان
- بارداری
تأثیر کم خونی بر روی بدن
بدن انسان همواره نیاز به دریافت اکسیژن کافی دارد و اگر یک فرد به کم خونی مبتلا شود، سطح اکسیژن رسانی به اندام های مختلف کاهش پیدا می کند، زیرا تعداد سلول های قرمزی که وظیفه جابه جایی این عنصر را به عهده دارند به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می کند. بنابراین کم خونی می تواند به اندام های مختلف مانند قلب آسیب جدی وارد کند. قلب فردی که دچار کم خونی شده است، مجبور خواهد بود جهت تأمین اکسیژن مورد نیاز بدن عمل پمپاژ را خیلی سریع انجام دهد. در چنین شرایط سختی این اندام در خوشبینانه ترین حالت، ممکن است بزرگ تر از اندازه طبیعی شود.
تأثیر کم خونی بر روی قلب
همان گونه که ذکر شد کم خونی یا آنمی، تأثیر بسیار زیادی بر روی قلب انسان دارد تا جایی که طبق آمار حدوداً نیمی از افرادی که نارسایی قلبی دارند از کم خونی رنج می برند. همچنین تقریبا ۴۳ درصد از افرادی که به دلیل حملات قلبی به بیمارستان مراجعه می کنند، دچار کم خونی هستند. اگر بخواهیم به طور کلی تأثیر کم خونی را بر روی قلب بیان کنیم، می توان گفت که افراد دارای مشکل کم خونی، بسیار بیشتر از افراد عادی در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی هستند.
کم خونی چگونه بر روی سیستم قلب و عروق تأثیر می گذارد؟
زمانی که فردی به کم خونی مبتلا می شود، اکسیژن کافی به سلول های بدن نمی رسد و دی اکسید کربن در خون او باقی می ماند. حال این سؤال پیش می آید که وجود این مشکلات چه تأثیری روی قلب می گذارد؟
زمانی که سطح اکسیژن کاهش پیدا می کند، قلب به منظور دفع دی اکسید کربن و رساندن اکسیژن به سلول های بدن با سرعت بیشتری به فعالیت می پردازد که در چنین شرایطی فشار تحمیلی بالا به قلب در دراز مدت بر روی عضله های آن تأثیر گذاشته و باعث بیماری های مزمن و در نتیجه کاهش عمر فرد می شود.
یکی از دلایل به وجود آمدن کم خونی کمبود آهن در بدن است که این مورد به مرور زمان موجب به وجود آمدن تپش های نامنظم در قلب فرد می شود، اما مشکل به همین جا ختم نشده، زیرا این تپش های نامنظم به مرور عوارضی از جمله بزرگی قلب و گشادی عروق را به دنبال خواهد داشت.
اگر کم خونی به موقع درمان نشود و این فشارها که به قلب اعمال می شوند همچنان ادامه پیدا کند، این عضو دچار نارسایی می شود. نارسایی قلبی ساختار قلب را متحول می کند، عملکرد آن را مختل کرده و در نهایت خون نمی تواند به اندازه کافی به اندام های مختلف برسد. در چنین شرایطی احتمال حمله قلبی یا حتی سکته مغزی در فرد افزایش پیدا می کند.
تشخیص کم خونی و درمان آن
تشخیص کم خونی و دلایل به وجود آمدن آن به وسیله آزمایش خون ممکن است. این آزمایش علاوه بر تعیین مقدار هموگلوبین، میزان گلبول های سفید و پلاکت ها، سطح آهن خون، ویتامین B12 و فولات نیز مشخص خواهد شد. نوع دیگری آزمایش به نام الکتروفورز نیز جهت بررسی کم خونی انجام می شود و در کم خونی های ارثی، تالاسمی و سلول های داسی شکل کاربرد دارد. درمان کم خونی معمولا به روش های زیر انجام می شود:
- ایجاد تغییر در رژیم غذایی و گنجاندن مواد غذایی دارای آهن و ویتامین در آن
- استفاده از مکمل های ویتامینی
- تجویز داروهای افزایش دهنده هموگلوبین
- انتقال خون
- پیوند مغز استخوان در صورت نیاز
پیشگیری از کم خونی
پیشگیری از ابتلا به برخی از انواع کم خونی بسیار راحت است و تنها با در نظر گرفتن چندین نکته می توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد.
- داشتن رژیم غذایی که موادی مانند اسفناج، عدس، گوشت قرمز بدون چربی، جگر، میوه های خشک و ماهی که سرشار از آهن و ویتامین هستند در أن جای دارد.
- مصرف ویتامین C جهت جذب بهتر آهن
- مصرف نکردن قهوه و چایی با وعده های غذایی
جمع بندی
در واقع مهم ترین تأثیری که کم خوبی بر روی بدن و به ویژه قلب هر فرد می گذارد، پایین آمدن سطح اکسیژن است که همین موضوع باعث تحمیل فشار فراوان به این عضو خواهد شد. این شرایطی برای افرادی که دارای سابقه بیماری قلبی هستند به مراتب حادتر نیز خواهد بود. بنابراین توصیه می کنیم در صورت مشاهده علائم کم خونی هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کنید تا به این واسطه از عوارض و آسیب ناشی از این مشکل به ویژه بر سیستم قلب خود، جلوگیری نمایید.
