اکو اردیوگرافی روشی است که به وسیله امواج صوتی به فعالیت های قلب نظارت و تمامی حرکات آن را مشاهده می کنند. ممکن است که این سؤال برای شما پیش آمده باشد که اکوی قلب کودکان خردسال و نوزادان چگونه انجام می شود؟ در جواب سوال شما می توانیم بگوییم که اکوی قلب کاملا بی خطر و درد است، زیرا بدون اشعه ایکس انجام می شود، بنابراین والدین می توانند بدون هیچ گونه دغدغه فکری این آزمایش را برای کودکان خود انجام دهند. در این مقاله تلاش کرده ایم تا شما را با تمامی نکات در رابطه با اکوی قلب نوزاد و چگونگی انجام آن آشنا سازیم، پس با ما همراه باشید.
اکو قلب نوزاد چیست و چگونه انجام می شود؟
اکوکاردیوگرام یا سونوگرافی قلب یک روش بی خطر برای مشاهده کردن قلب نوزاد است که برای انجام این کار از موج های صوتی با فرکانس بالا استفاده می شود. از آن جایی که در این روش نوزاد در معرض اشعه ایکس قرار نمی گیرد، می توان گفت که این کار بسیار بی خطر است و خیال تمامی والدین می تواند از بی درد بودن اکو قلب راحت باشد. در حین انجام اکو تصاویر قلب کودک بر روی مانیتور قابل مشاهده است. این امر در مراکز درمانی که کار اکوی قلب کودک را انجام می دهند صورت گرفته و روند آن به این شکل است که نوزاد را در اتاق مخصوص اکو قرار می دهند و قبل از شروع کار لباس او را از تنش خارج کرده و به پهلو روی تخت می خوابانند. به طور معمول مکان اکوی نوزاد را به گونه ای طراحی می کنند که کودک بتواند در آن جا احساس راحتی کند. ( در اکثر کلینیک های اکو قلب نوزاد، تلویزیون هایی را به اطراف متصل می کنند تا کودک با نگاه کردن به آن ها مشغول شود.)
در مرحله بعد ژل مخصوص را بر روی قفسه سینه کودک قرار می دهند تا بتوانند به این واسطه کیفیت تصاویری که از قلب نوزاد به دست می آید را بالاتر ببرند. برای تهیه تصاویر متحرک، مبدل را بر روی قسمت ژل خورده و پوست قفسه سینه، اطراف گردن و تا ناحیه ی شکم حرکت می دهند به این وسیله با استفاده از ارسال موج های صوتی قادر به رؤیت تصاویر از قلب نوزاد می شوند. آن چه که در مانیتور دیده و شنیده می شود، همگی مربوط به قلب است. صدا ها مربوط به جریان خون که در بخش های مختلف قلب وارد و خارج می شود، است و رنگ ها نیز نشان دهنده جهت جریان خون هستند به این صورت که رنگ قرمز حرکت خون در جهت مبدل و رنگ آبی حرکت آن در خلاف جهت مبدل را مشخص می کند. ساختار تجهیزات اکوی قلب به گونه است که تصاویر را برای آنالیز و تجزیه و تحلیل پزشک متخصص قلب و عروق اطفال ضبط و ذخیره می نماید.
کاربرد اکوی قلب نوزاد
- نمایش قلب و بخش های مختلف و حرکات آن
- تعیین اندازه دریچه ها و حفره های قلب نوزاد
- نوه پمپاژ خون توسط دریچه های قلب نوزاد
- مشخص کردن ناهنجاری ها و نارسایی های قلب نوزاد
- تشخیص هرگونه ضایعه و تومور، حفره و سوراخ های غیرطبیعی،
- رؤیت مایع در لایه خارجی و اطراف قلب کودک
- مشخص کردن عفونت در قلب
- تنگی یا گشادی دریچه ها
- جریان های خون به عقب
انواع اکو قلب نوزاد
اکو قلب نوزادان به دو صورت انجام می شود که شامل موارد مشروح زیر هستند:
ترانس توراسیک
اکوی ترانس توراسیک همان نوعی است که در قسمت بالاتر به چگونگی انجام آن پرداختیم و در تمامی مطب های شخصی، کلینیک ها و کلیه مراکز درمانی انجام می شود. این نوع اکو را به منظور تشخیص و شناسایی بیماری های قلب و عروق در اطفال و جهت پیگیری و پایش قلب بعد از عمل جراحی انجام می دهند.
ترانس ازوفاژیال ( اکو از راه مری)
این روش شباهت زیادی به آندوسکوپی دارد و اساس کار آن به این صورت است که مبدل را به وسیله دهان و از راه مری به درون بدن نوزاد وارد کرده و به قسمتی از مری که کنار قلب قرار دارد، می رسانند تا از آن جا به تجزیه و تحلیل این بخش بپردازند. لازم به ذکر است که این روش تنها در برخی موارد خاص مورد استفاده قرار می گیرند به عنوان مثال در مواردی که تشخیص کامل در اکوی ترانس توراسیک صورت نگرفته است و در تمامی مواردی که اکو از راه قفسه سینه امکان پذیر نیست، انجام می شود. اکوی ترانس ازوفاژیال تنها در بیمارستان و تحت نظر مستقیم پزشکان فوق تخصص قلب و عروق اطفال، امکان پذیر است. لازم به ذکر است این کار در زمان بیهوشی نوزاد و با مراقبت ویژه جهت بررسی علائم حیاتی کودک صورت می گیرد.
آماده سازی های قبل از اکوی قلب نوزاد
قبل از انجام اکوی قلب نوزادان باید به یک سری نکات توجه ویژه ای شود تا روند کار به خوبی پیش رود و اکو به بهترین شکل صورت بگیرد. برخی از مهم ترین پیش نیازها جهت آمادگی کودکان قبل از اکوی قلب، شامل مواردی می شود که در ادامه به آن ها می پردازیم.
- به طور معمول کودکان زیر چهار سال برای انجام اکوی قلب نیاز به دریافت آرام بخش دارند، این داروی خواب آور بسیار خفیف و به شکل خوراکی است. در نظر داشته باشید که کودک باید داروی آرامبخش را با معده خالی دریافت کند، لذا رعایت دستورالعمل های زیر در رابطه با این موضوع امری الزامی محسوب می شود.
-تمامی نوزادانی که کمتر از پنج ماه سن دارند، باید ۴ ساعت قبل از دریافت آرامبخش هیچ گونه مایعات و غذایی مصرف نکرده باشند.
– تمامی نوزادان بالای ۶ ماه که کمتر از ۳ سال سن دارند باید ۶ ساعت قبل از انجام اکو هیچ ماده جامد و مایعی را مصرف نکرده باشند.
– تمامی نوزادان بالای ۳ سال، باید ۸ ساعت قبل از انجام اکو هیچ ماده جامد و مایعی را مصرف نکرده باشند.
- والدین حتما در نظر داشته باشند که باید مانع از خواب کودک قبل از انجام اکوی قلب شوند و سعی کنند او را تا زمان انجام این کار بیدار نگه دارند. بیدار ماندن آن ها باعث می شود با دریافت آرامبخش به راحتی به خواب فرو روند.
- اکثر کودکان بالای ۴ سال قبل از انجام اکوی قلب نیاز به خوردن آرامبخش ندارند و همین باعث می شود که کودک بلافاصله بعد از انجام اکو قادر به خوردن غذا باشد.
نکته: خوردن مایعاتی که حالت شفاف دارند تا دو ساعت قبل از انجام اکو برای تمامی اطفال مانعی ندارد.
سوالات متداول در زمینه اکو قلب نوزادان
اکو قلب اطفال دارای چه عوارضی است؟
در پاسخ می توان گفت که این روش کاملا بی خطر و بی درد است و از آن جایی که اساس کار دستگاه اکوکاردیوگرام استفاده از امواج صوتی است و کودک در معرض اشعه ایکس قرار نمی گیرد، بنابراین هیچ گونه عارضه ای او را تهدید نمی کند. در رابطه با اکو از راه مری نیز باید گفت که کلیه فرآیند در زمان بیهوشی اطفال انجام می شود و در طول تمام مدت انجام کار، پزشک به همراه دکتر بیهوشی بر وضعیت و علائم حیاتی کودک نظارت می کنند.
داروهای آرام بخش که به نوزاد قبل از اکوی قلب داده می شود چه عوارضی دارند؟
این دارو ها کاملا استاندارد هستند و در تمام دنیا برای کمتر کردن حرکات کودکان و آرامش آن ها جهت به دست آوردن تصاویر باکیفیت به اطفال خورانده می شود. به طور معمول این داروها اثرگذاری کوتاه مدت داشته و اساس کار اکثر کلینیک ها به گونه ای است که تا کودک از حالت خواب آلودگی خارج نشده او را مرخص نمی کنند.
اکو قلب نوزاد چه میزان زمان می برد؟
این کار معمولا برای کودکانی که داروی آرام بخش دریافت نکرده اند در حدود نیم ساعت تا یک ساعت به طول می انجامد. (در اکثر کلینیک ها تا کودک کاملا هوشیار نشود، اجازه خروج به والدین او داده نمی شود.)
آیا می توان بلافاصله بعد از اکوی قلب نوزاد از نتیجه باخبر شد؟
بله این امکان وجود دارد و پزشک بلافاصله پس از تجزیه و تحلیل تصاویر ثبت شده از قلب طفل، نتایج را به صورت گزارشی کتبی به والدین او تحویل می دهد.
نکته: کار اکوی قلب نوزادان باید حتما توسط متخصصین اکوی قلب اطفال انجام شود.
