اکوکاردیوگرافی یا همان اکوی قلب به روشی گفته می شود که در آن توسط موج های صوتی می توان تصاویری از بخش های مختلف قلب دریافت کرد و مقدار سرعت جریان خون را متوجه شد. در این روش امواج کاملا بی خطر بوده و انسان را از مواجهه با اشعه ایکس دور نگه می دارند که دارای قالبت نمایش تصویر متحرک قلب هستند. مقصود ما از تهیه این محتوا بررسی تفسیر اکو قلب است که در ادامه با تمامی نکات در رابطه با این موضوع آشنا خواهیم شد.
اکو قلب و انواع آن
اکوی قلب به وسیله دستگاه اتوکاردیوگراف انجام می شود که در این روش با استفاده از امواج صوتی اولتراسوند یک سری تصاویر متحرک از قلب و بخش های مختلف آن به دست می آید که می توان اطلاعات مفیدی را در این رابطه در اختیار پزشک و بیمار قرار دهد، زیرا محرک بودن آن ها باعث می شود که پمپاژ خون و حرکت های هر یک از دریچه های قلب به راحتی مشخص شود و همین امر موجب فراهم شدن شرایط تشخیص موارد درج شده در قسمت زیر می شود.
- سرعت جریان و فشار خون
- رؤیت کردن دریچه های قلب و پی بردن به عدم یا وجود مشکل در این قسمت ها
- ملاحظه کردن حرکات ماهیچه های قلب
- دستیابی به اندازه حفره های قلب
- پی بردن به مشکلات ساختاری قلب
نحوه انجام اکو به این صورت است که در زمان قرار گیری دستگاه ترنسدیوسر بر روی قفسه سینه، این دستگاه امواجی با فرکانس بالا را ایجاد و به سوی قلب ارسال می کند که پس از برخورد با این ناحیه مجددا به سمت دستگاه بازتاب پیدا کرده و در مانیتور قابل رؤیت می شوند. اگر پزشک شما در نوار قلب یکی از مشکلات ضربان قلب غیر عادی، کند و یا هرگونه بی نظمی دیگر در ریتم آن را تشخیص دهد، برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر و بررسی نمودن مشکلات ترجیح می دهد که برای شما اکوکاردیوگرافی تجویز کند. حال اکوی قلب خود به چند دسته تقسیم می شود که شامل اکوی دو بعدی، داپلر، TEE ، تنشی و قلب جنین هستند.
کاربرد اکو قلب
یک پزشک می تواند به وسیله اکوی قلب یک بیمار به وجود یا عدم وجود مواردی که در این قسمت بیان می شود، پی ببرد.
-تشخیص صداهای غیر طبیعی
– داشتن دریچه های مصنوعی
– بررسی کار پمپاژ کردن خون در موارد مبتلا به نارسایی قلبی
– مشاهده آسیب های احتمالی در دیواره ها و ماهیچه های قلب در افرادی با سابقه حملات قلبی
– مشاهده هر گونه عفونت در جداره های کناری یا دریچه های قلب
– رؤیت لخته های خون پس از سکته های قلبی
– مشاهده هر گونه بیماری مادرزادی
– بررسی بالا رفتن فشارهای ریوی
– فیبریلاسیون دهلیزی
– بررسی مشکلات لایه بیرونی قلب یا پریکارد
– وجود حفره های غیر طبیعی
– مشکل در سرخرگ یا سیاهرگ
مراحل انجام اکو قلب
به طور معمول آزمایش اکوکاردیوگرافی را در مطب های شخصی، اورژانس بیمارستان، کلینیک ها، اتاق عمل و… انجام می دهند که در حدود یک ساعت به طول می انجامد. شاید برای شما جالب باشد که نحوه انجام این کار به چه صورتی است به همین جهت در ادامه مراحل صورت گرفتن اکو قلب را شرح خواهیم داد.
- پس از دراز کشیدن فرد بر روی تخت، الکترودهایی ( دیسک فلزی) که به وسیله یک سری سیم به دستگاه اکو متصل هستند را بر روی قفسه سینه او تعبیه می کنند که در زمان انجام این کار ضربان قلب را نشان می دهند.
- برای این که روند انجام کار برای فرد متخصص به خوبی قابل رؤیت باشد، این کار دریک مکان تاریک صورت می گیرد. همچنین جهت عبور آسان تر موج های صوتی از بدن بیمار به روی پوست او ژل مخصوصی را می مالند و از او درخواست می کنند که در حالت سکون قرار بگیرد.
- در مرحله بعدی با قرارگیری و حرکت دستگاه ترنسدیوسر بر روی قفسه سینه بیمار، موج ها به سوی قلب روانه شده و سپس به سمت دستگاه باز خواهد گشت.
- این امواج در نهایت مبدل به تصویرهایی متحرک از بخش های مختلف قلب می شوند و فرد متخصص با رؤیت آن ها برروی مانیتور مخصوص قادر خواهد بود که تشخیص بهتری در زمینه مشکلات قلبی بیمار داشته باشد.
- پس از پایان کار فرد متخصص گزارش کار اکو را ثبت و به بیمار تحویل خواهد داد.
نکته: به دلیل شباهت زیاد اکوکاردیوگرافی قلب با عمل سونوگرافی به آن سونوگرافی قلبی نیز می گویند.
تفسیر اکوی قلب
برای این که توانایی خواندن جواب اکوی قلب را داشت باشید و بتوانید گزارش آن را تفسیر کنید، ابتدا باید با یک سری مفاهیم آشنا شوید، زیرا تمامی این اصطلاحات در جواب طبیعی یا غیر طبیعی بودن جواب آن تأثیرگذار است.
برای این که مقدار دقیق خونی که در هر ضربان قلب از بطن چپ خارج شده است، را نمایش دهند از LVEF یا همان کسر خروجی بطن چپ استفاده می کنند. مقدار عادی برای این کسر ۵۵ درصد است. (زیر ۴۵ درصد نشان می دهد که بیمار در معرض خطر قرار دارد.)
کسر خروجی قلب یا همان تخلیه خون در هر ضربان را با EF نمایش می دهند که معیار اندازه گیری این مقدار همان LEVF است.
برای نشان دادن نارسایی های دریچه میترال از اصطلاح MR و برای تنگی آن از MS استفاده می شود.
- اصلاح AR نارسایی های دریچه آئورت و AS تنگی آن را بیان می کند.
- TR همان دریچه تریکوسپید است و نشان از وجود نارسایی در دریچه سه لتی دارد.
- از اصطلاح PR برای نمایش فشار ریوی استفاده می شود. (به این معنی که بیمار دارای نارسایی در دریچه پولمونر است.(
- RWMA در مواردی که بیمار سکته یا ایست قلبی داشته است هر گونه اختلالی را در دیواره ها نشان می دهد.
- به طور معمول در اثر فشار خون و یا نارسایی های هیپرتروفیک قلب، هیپروتروفی عظلات قلب صورت می گیرد و آن را با LVH نشان می دهند.
- CHF یا هرگونه نارسایی احتقانی در قلب
- CAD نشانگر بیماری شریان کرونر است.
نکته: میزان نارسایی یا تنگی را معمولا در سه حالت Trivial (خفیف)، Mild (متوسط) و Severe (شدید) نشان می دهند و علامت Normal نیز نشانگر طبیعی بودن اوضاع هر بخش محسوب می شود.
جواب اکوی قلب
جواب اکوی قلب معمولا از دو حالت خارج نیست یا نتیجه برای بیمار طبیعی است که هیچ گونه مشکلی در هیچ یک از بخش های قلب او وجود ندارد ویا این که نتیجه غیرطبیعی است که نشانگر وجود نقص در یکی از اجزای قلب است.
طبیعی
در صورتی که جواب اکوی قلب طبیعی باشد، یعنی:
– دریچه ها به خوبی کار خود را انجام می دهند، باز و بسته شدن آن ها در حالت طبیعی قرار دارد، هیچ گونه نشت خون یا علامت عفونت دیده نمی شود، مقدار پمپاژ خون استاندارد است که به این واسطه خون به درستی به تمام بدن رسیده و نارسایی وجود ندارد.
– حفره ها و دیواره ها در طبیعی ترین حالت و اندازه قرار دارند، کار خود را به صورت دقیق انجام می دهند و حرکت آن ها منظم است.
– ضخامت لایه بیرونی قلب طبیعی است و در آن هیچ گونه مایعی رؤیت نمی شود.
– LVEF ( مقدار خونی که در هر ضربه از بطن چپ خارج می شود) بین ۵۵ تا ۶۰ درصد و پمپاژ با خروجی خون برای هر دقیقه در حالت نرمال قرار دارد.
– هیچگونه لخته خون، حفره غیرعادی یا توموری در اجزای قلب وجود ندارد.
غیر طبیعی
در صورتی که اکوی قلب غیر طبیعی باشد، یعنی:
– وجود هرگونه لخته در اثر فیبریلاسیون دهلیزها
– دریچه های قلب کار خود را در اثر بیماری به خوبی انجام نمی دهند.
– پمپاژ غیر طبیعی خون با توجه به فشار وارد شده بر قلب در اثر جمع شدن مایع در لایه بیرونی آن (پریکارد افیوژن)
– کم یا زیاد شدن ضخامت جداره ها که نشان دهنده کاهش جریان خون یا افزایش فشار آن است.
– گشاد شدن حفره ها
سخن پایانی
روش اکوکاردیوگرافی قلب به دلیل استفاده از موج های صوتی کاملا بی خطر، بیمار را از ریسک قرارگیری در معرض اشعه ایکس دور نگه می دارد. علاوه بر کم خطر بودن، این روش مزایای دیگری را نیز برای پزشک و بیمار به دنبال دارد که از جمله مهم ترین آن ها می توان به دقت بالای اکو اشاره کرد که به راحتی مشکلات قلبی بیمار را آشکار می کند. همچنین با توجه به نشان دادن تصاویر متحرک، پزشک می تواند به راحتی پمپاژ و عملکرد دریچه های قلب را مشاهده کند.
